پایان نامه بررسی سیره اخلاقی و سیاسی امام سجاد(ع) در 190 صفحه ورد قابل ویرایش

چکیده؛

 

خداوند منان  هدف از خلقت انسان را عبادت خویش بیان می دارد و آن را رحمت معرفی نموده و طریقی در بر گزیدن بهترین ها، که این مهم جز با معرفت خداوند و جز از طریق برگزیدگان حق و معرفت آنان به دست نیاید. لذا در سیر تحقق این مهم، تحقیق پایانی حاضر انجام گردیده که بیان سیره هدایتی امام سجاد در دوران امامت حضرت و نحوه نشر معارف اسلام بدست اوست که بصورتی ویژه در قالب مناجات و نیایش و عبادات ارائه گردیده و بر سه محور استوار است.

 

محور اول؛ اعتقادات است که در باب حضرت حق، شناخت خداوند و توصیف اوست و در دنباله بحث خالقیت خداوند بیان می‎شود و چون الله خالق است، چگونگی زیست او را مقدّر می‎کند لذا در ادامه مبحث، ربوبیّت مطرح می گردد و در نتیجه پرستش و عبادت هم خاص ذات اوست و باید به خداوند امید داشته باشیم  و از رحمت خداوند ناامید نباشیم. خدای متعال، پیامبران را برای انجام رسالت خود برگزید و بدنبال نبوت امامت که در اسلام امری ضروری بوده و حیات جامعه اسلامی بدون آن غیر ممکن است مطرح می‎شود مبحث بعدی مرگ و بازگشت انسان به سوی خدا یعنی معاد است که مطرح می‎شود و اینکه درسیر جزای رب العالمین در قیامت، مساله شفاعت از جمله مسائل مهم در حسابرسی اعمال بندگان است.

 

محور دوم؛ اخلاق است؛ انسان باید نسبت به نفس خودش محاسبه و مراقبه  داشته باشد و حسنات را انجام و از سیئات دوری نماید. ذکر خداوند بر دهان بشر جاری باشد و شکر نعمتهای او را داشته باشد و اینکه تقوی و پارسائی در دنیا و یقین در عقیدت داشته و زهد بر اساس تقوی و صبر در برابر مصائب و رضا و تسلیم در برابر پروردگار و توکل به خداوند درکارها را پیشه خود سازد و حسن ظن به خداوند متعال داشته و اظهار فقرو حاجت پیش دیگران نکند در زندگی قناعت به آنچه خدا قسمت او کرده و کفاف در رزق داشته و در رفتار با مردم حسن سلوک داشته باشد و نیز در برابر مردمی که به او بد کرده اند عفو و اغماض داشته و دنیا را بازار آخرت بداند و از محرمات بپرهیزد و باز اینکه طمع نسبت به مال مردم نداشته و از یاد خداوند غفلت نداشته باشد در کارها نیت را خالص نموده و از ریا و بخل و حسد و خشم و غضب دوری کند  و اگر این رذایل از ا وسر زد، با توبه بدرگاه پروردگار خویش لباس مذلت و خواری را از خود دور سازد.

 

محور سوم، احکام است، انسان با نماز، در مقابل خدای گرانقدر می ایستد و با روزه پوششی بر اعضای خود می زند و با دادن زکات مالش را خالص و آراسته می کند و با رفتن به حج مورد مغفرت خدا قرار می‎گیرد و با جهاد در  راه خدا بهشت را بر خود واجب می کند و با امر به معروف و نهی از منکر، سنتهای سنیّه را زنده می دارد و از بدعتهای ناصواب دوری می گزیند و از خداوند جهت اداء قرض و دین کمک می خواهد و از حدود و قوانین حاکم بر جامعه تعدی نمی کند.

 

 

فهرست مطالب

 

 

مقدمه

 

بخش اول؛ اعتقادات

 

فصل اول؛ توحید

 

1-1-1. الوهیّت

 

1-1-2. خالقیت

 

1-1-5. ربوبیّت

 

1-1-4. عبادت

 

1-1-5. امید و ناامیدی

 

1-1-6. دعا

 

فصل دوم؛ نبوت

 

1-2-1. نبوت

 

فصل سوم؛ امامت

 

1-3-1. امامت

 

فصل چهارم؛ جزای رب العالمین

 

1-4- 1. جزای رب العالمین (معاد)

 

1-4-2. شفاعت

 

بخش دوم؛ اخلاق

 

مقدمه؛ محاسبه و مراقبه نفس

 

فصل اول؛ حسنات

 

2-1-1. ذکر 

 

2-1-2. شکر

 

2-1-3. تقوی

 

2-1-4. پارسائی

 

2-1-5. یقین

 

2-1-6. زهد

 

2-1-7. صبر

 

2-1-8. رضا و تسلیم

 

2-1-9. توکل

 

2-1-10. حسن ظن به خداوند متعال

 

2-1-11. فقر و غنی

 

2-1-12. قناعت و کفاف در زرق

 

2-1-13. حسن سلوک و خوش رفتاری با مردم

 

2-1-14. عفو و اغماض

 

فصل دوم؛ سیئات

 

2-2-1. دنیا

 

2-2-2. پرهیز از محرمات

 

2-2-3. طمع

 

2-2-4. غفلت

 

2-2-5. نیت

 

2-2-6. ریا

 

2-2-7. بخل

 

2-2-8. حسد

 

2-2-9. خشم و غضب

 

2-2-10. توبه

 

بخش سوم؛ احکام

 

3-1. نماز

 

3-2. روزه

 

3-3. زکات

 

3-4. دین (قرض) 

 

3-5. حج

 

3-6. جهاد

 

3-7. امر به معروف و نهی از منکر

 

3-8. رعایت حدود الهی

 

نتیجه

 

فهرست منابع و مآخذ 

 

کتابنامه 

 

 

 

مقدمه

 

             «یا غایَة امالِ الْمُحِّبینَ، اَسْئَلُکَ حُبَّکَ وَ حُبَّ مَنْ یُحِبُّکَ وَ حُبَّ کُلَّ عَمَلِ یُوصِلُنی اِلی قُرْبِکَ وَ اَنْ تَجْعَلَکَ اَحَبَّ اِلَیَّ سواکَ.

 

       ای انتهای آرزوی دوستان از تو خواستارم، محبت خودت و محبت آنکه ترا دوست می دارد و دوست داشتن هر عملی را که مرا به قربت رساند و اینکه قرار دهد تورا محبوبتر بمن از آنچه غیرتوست.»[1]

 

       «او فرزند حسین بن علی(ع) سومین امام شیعیان جهان، مادرش شهربانویه و مشهورترین لقبش زین العابدین و سجّاد است. امام سجّاد (ع) در سال سی و هشت قمری دیده به جهان گشود و دوران کودکی خود را در شهر مدینه سپری کرد. حدود دوسال از خلافت جدش امیر مومنان (ع) را درک نمود و پس از آن مدت ده سال شاهد حوادث دوران امامت عموی خویش امام مجتبی (ع) بود. و پس از شهادت امام مجتبی (ع) در سال پنجاه هجری به مدت ده سال در دوران امامت پدرش حسین بن علی (ع) که در اوج قدرت معاویه در ستیز و مبارز با او بود در کنار حضرت قرار داشت. در محرم سال شصت و یک هجری درجریان قیام و شهادت پدر(ع) درسرزمین کربلا حضور یافت. پس از فاجعه کربلا بود که حضرت عهده دار رهبری و هدایت امت گردید و در آغاز این راه که همراه دیگر اسیران اردوگاه حسینی به اسیری به کوفه و شام برده شد، سرپرست و تکیه گاه اسیران در کوران مصائب و گرفتاریها بود و با سخنرانیهای آتشین خود ضمن رسوائی یزید  و حکومت وی به معرفی خود و طریق هدایت پرداخت.»[2]

 

       اما در دوران امامت خویش بدلیل وجود خلفای ظالم و ستمگر، فرصت و مجالی چون صادقین برای تبلیغ راه هدایت نیافت، لذا سیره هدایتی این امام بزرگوار بیشتر از طریق دعاها و مناجاتها و سخنان ایشان به جهان بشریت ارائه شده است. امام شاهد بود که تمام ارزشهای اخلاقی و دینی از ناحیه حکومت اموی در حال نابود شدن است. این بود که به اصلاح جامعه و تهذیب اخلاق اجتماعی  آن پرداخت و نفوس بیمار مردمی را که به پیروی از امرای خود تسلیم شهوات و هواهای نفسانی شده بودند با فضائل اخلاقی و کرامات برجسته خود معالجه نمود.